Kuşkucu (Paranoid) Kişilik Bozukluğu

Erken erişkinlik döneminde başlayan, farklı bağlamlarda ortaya çıkan, insanların davranışlarını kötü niyetli olarak yorumlamaya dayanan kuşkuculuk ve güvensizlik halidir. Paranoid Kişilik Bozukluğunda kişi;

          *sağlıklı bir temellendirme içermeyen şekilde başka insanların kendisine kötülük yaptığı ya da diğer insanlar tarafında benzer şekilde aldatıldığı ya da sömürüldüğü kuşkuları

          *paylaştıklarının kendine karşı olumsuz anlamda kullanılacağına dair görüş sebebiyle kimseye açılmama

          *sosyal ya da iş çevresindeki arkadaşlarının bağlılıkları ve güvenirliklerine karşı kuşkuculuk

          *sıradan söz ya da davranışlardan meydan okuma ya da aşağılama anlamı çıkarma

          *incindiği, aşağılanmış hissettiği ya da saygısızlığa uğradığı gerekçeleriyle sürekli kin tutma

          *nedensizce bazı davranışları kendine saygısızlık olarak algılama ve bu sebeple öfkelenip karşı saldırıya geçme

          *eş ya da cinsel partnerin bağlılığına karşı sadakatsizlik kuşkuları

                     belirtilerinden en az dördüne sahiptir.

Belirtiler, başka bir sağlık durumunun etkilerine bağlanamaz ve diğer psikiyatrik bozuklukların belirtileriyle daha iyi açıklanamaz.

 Şizoid Kişilik Bozukluğu

Erken erişkinlik döneminde başlayan, farklı bağlamlarda ortaya çıkan, toplumsal ilişkilerden kopuk olma ve duygularını sınırlı gösterme ile karakterize bir bozukluktur. Şizoid Kişilik Bozukluğunda kişi;

          *başkalarının övgü ya da kınamalarına aldırmama

          *kopuk, soğuk, tekdüze duygulanım

          *birinci derece akrabalar dışında arkadaşı olmama

          *neredeyse hep yalnız başına olmayı seçme

          *aile üyeleri dışındakilerle yakın ilişkilerden hoşlanmama

          *cinsel yakınlaşmalara ilgisizlik

          *çok az etkinlikten zevk alma

                     belirtilerinden en az dördüne sahiptir.

Belirtiler, başka bir sağlık durumunun etkilerine bağlanamaz ve diğer psikiyatrik bozuklukların belirtileriyle daha iyi açıklanamaz.

Şizotipal Kişilik Bozukluğu

Erken erişkinlik döneminde başlayan, farklı bağlamlarda ortaya çıkan, yakın ilişkilerden birden rahatsızlık duyma, yakın ilişkiye girme yeterliliğinin azlığı gibi toplumsal ve kişilerarası eksikliklerle birlikte, sıra dışı davranış ve bilişsel ve algısal çarpıtma örüntüleri görülür.

Şizotipal Kişilik Bozukluğunda kişi;

          *davranışları etkileyen olağan dışı inançlar ve büyüsel düşünmenin (kültürel değerlerden farklılık gösteren şekilde) varlığı 

          *bedensel yanılsamalar da içeren olağan dışı algısal yaşantılar

          *normal karşılanamayacak (yadırganacak) kadar olağanın dışında düşünce ve konuşmalar

          *alınganlık gösterme

          *kuşkuculuk

          *kısıtlı ve uygunsuz duygulanım

          *yakınlaşma oluştuğunda azalmayacak şekilde kuşkucu korkuların eşlik ettiği aşırı toplumsal kaygı

          *birinci derece akrabalar dışında arkadaş edinmeme

          *normal karşılanamayacak (yadırganacak) denli olağanın ve alışılmışın dışında görünüm ya da davranış

                     belirtilerinden en az dördüne sahiptir.

Belirtiler, diğer psikiyatrik bozuklukların belirtileriyle daha iyi açıklanamaz.

...

Kişilik Bozuklukları tanı ve tedavisi için öncelikle Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzman doktorlarına başvurulmalıdır. Bu şekilde öncelikle psikofarmakolojik (ilaç tedavisi) bir tedavinin gerekip gerekmediğine karar verilmelidir. Diğer psikiyatrik bozukluklarda da olduğu gibi, psikiyatrik tanılarda psikofarmakolojik tedavi ile psikoterapinin birlikte yürütülmesi en etkili tedavi yoludur. Ayrıca, modern psikoterapilerden olan Şema Terapinin diğer terapi ekollerine nazaran Narsistik Kişilik Bozukluğu, Borderline Kişilik Bozukluk, Çekingen Kişilik Bozukluğu, Takıntılı Zorlantılı Kişilik Bozukluğu, (Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu), Bağımlı Kişilik Bozukluğu gibi kişilik bozukluklarında daha etkili sonuçlar verdiği görülmektedir. Şemalar, çocukluk ve ergenlik dönemi yaşantıları sonucu zihnin derinlerinde oluşan, bireyin duygu ve davranışlarında güçlü ve kalıplaşmış etkilere sahip, fark edilmesi ve değiştirilmesi güç zihinsel yapılardır. Şema Terapi, bu zihinsel yapıları bilimsel çalışmalarla tanımaya ve çözümlemeye çalışan bir terapi ekolüdür. Bireylerin yaşantıları esnasında erken dönem uyum bozucu şemaları tetiklenir ve kişi bunlarla başa çıkmak için birtakım savunma stratejilerine ve başa çıkma yollarına başvurur. Bu terapi, bireyin şemalarını tanımasına ve şemalarındaki hasarlarla uygun ve sağlıklı şekilde başa çıkmalarına yardımcı olmayı hedefler. Bu doğrultuda Şema Terapi, bireyin günlük yaşamında şemalarının etkisiyle yaşadığı pek çok duygusal ve davranışsal sorunu çözmede etkilidir.

Vera Psikolojik Danışmanlık olarak bizler, bireysel danışmanlık sürecinde Bilişsel Davranışçı Terapi, Şema Terapi, Kabul Kararlılık/Adanmışlık Terapisi ve EMDR Tekniği; çocuk ve ergen danışmanlığında Çocuk Merkezli Oyun Terapisi, Kum Tepsisi, Theraplay, Kabul Kararlılık/Adanmışlık Terapisi, Bilişsel Davranışçı Terapi ve EMDR Tekniği; evlilik ve çift danışmanlığında ise Duygu Odaklı Çift Terapisi, Kabul ve Kararlılık Temelli Çift Terapisi, Sistemik Cinsel Terapi psikoterapileri doğrultusunda hizmet vermekteyiz.

Psikoterapiler hakkında bilgi almak için tıklayınız.

Kaynak:
Amerikan Psikiyatri Birliği (2013). Ruhsal bozuklukların tanımsal ve sayımsal el kitabı (DSM-5), (Beşinci Baskı). E Köroğlu (Çev. Ed.), Ankara: Hekimler Yayın Birliği.