Antisosyal Kişilik Bozukluğu

18 yaş ve üstü bireylerde, 15 yaşından beri devam eden ve diğer insanların haklarını umursamamaya ve ihlal etmeyle karakterize bir bozukluktur. Antisosyal Kişilik bozukluğu tanısında, 15 yaş öncesine dair davranım bozukluğu öyküsü bulunur. Bu kişilik bozukluğu, Yıkıcı Bozukluklar, Dürtü Denetimi ve Davranım Bozuklukları kapsamında da değerlendirilebilir. Antisosyal Kişilik Bozukluğunda kişi;

          *dürtüsellik ve geleceği için ileriye dönük planlar yapamama

          *tutuklanmakla sonuçlanan yineleyici suçlar işleme ve yasal yükümlülükleri tanımama

          *kendisinin ya da diğer insanların güvenliklerini umursamama

          *devamlı bir işe sahip olmama/parasal yükümlülükleriyle ilgili sürekli bir sorumsuzluk

          *birini incitme, kötü davranma ya da birinin hakkına gaspetme sonrası suçluluk hissetmeme

          *sık sık yalan söyleme, başkalarını dolandırma amacıyla sahte isimle ya da hesaplar kullanma gibi düzmecelikler

          *sinirlilik ve saldırganlık haliyle sık sık kavgaya girişme ya da başkalarının hakkını gasp etme

                     belirtilerinden en az üçüne sahiptir.

Belirtiler, diğer psikiyatrik bozuklukların belirtileriyle daha iyi açıklanamaz.

Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu

Erken erişkinlik döneminde başlayan, farklı bağlamlarda ortaya çıkan, kişilerarası ilişkilerde, duygulanımda ve benlik saygısında tutarsızlık ve belirgin dürtüsellik ile karakterize bir bozukluktur. Borderline Kişilik Bozukluğunda kişi;

          *gözünde aşırı büyütüp göklere çıkarma ya da yerin dibine sokma uçlarında tutarsız gelişen gergin kişilerarası ilişkiler örüntüsü 

          *gerçek ya da imgesel bir terk edilme durumundan kaçınmak için çılgınça çabalama

          *süreğen bir boşluk duygusu

          *belirgin ve sürekli kimlik karmaşası yaşama (tutarsız benlik algısı/kendilik duyumu)

          *kendine zararı dokunabilecek cinsellik, para harcama, güvensiz araba kullanma, madde kullanımı gibi en az iki alanda dürtüsellik

          *uygunsuz, yoğun bir öfke ya da öfkeyi kontrol etmekte zorlanma

          *belirgin bir tepkisellikle ilişkili tutarsız duygulanım

          *zorlanmayla ilgili geçici ve kuşkucu düşünceler ya da ağır çözülme belirtiler

          *yineleyici intihar davranışları, girişimleri, intihar etmekle tehdit etme ya da kendine kıyım davranışları

                     belirtilerinden en az beşine sahiptir. 

 Histriyonik Kişilik Bozukluğu

Erken erişkinlik döneminde başlayan, farklı bağlamlarda ortaya çıkan, ilgi çekme arayışı ve aşırı duygusallık ile karakterize bir bozukluktur. Histriyonik Kişilik Bozukluğunda kişi; 

          *ani değişen yüzeysel duygular

          *başkalarıyla etkileşimlerinde belirgin şekilde cinsel açıdan ayartıcı, baştan çıkarıcı, kışkırtıcı ve uygunsuz davranışlar 

          *ilgi odağı olmadığında rahatsız olma

          *ilgi çekmek için dış görünüşünü kullanma

          *kolayca etki altında kalma

          *yapmacık davranma, duyguları abartılı gösterme, gösteriş yapma

          *ilişkilerin olağandan yakın olması gereği fikri

          *etkilemeye yönelik, ayrıntılar içermeyen bir konuşma biçimi

                     belirtilerinden en az beşine sahiptir.

 Narsisistik Kişilik Bozukluğu

Erken erişkinlik döneminde başlayan, farklı bağlamlarda ortaya çıkan, büyüklenme, beğenilme gereksinimi ve empati yapamama ile karakterize bir bozukluktur. Narsisistik Kişilik Bozukluğunda kişi;

          *özel ve eşsiz olduğu ve ancak böyle insanlarla ilişki kurabileceği inancı

          *büyüklenme, üstün biri gibi görülme gereksinimi

          *kayırılma, hak etme duygusu

          *güç, zeka, güzellik, başarı, yüce bir sevgi düşlemleriyle uğraşma

          *başkalarına saygısızca davranma, kendini beğenmiş tutum ve davranışlar

          *çok beğenilme isteği

          *empati yapamama, diğerlerinin duygu ve gereksinimlerini anlamak istememe

          *çıkarı için başkalarını kullanma

          *sıklıkla başkalarını kıskanma ya da kıskanıldığı inancı

                     belirtilerinden en az beşine sahiptir.

...

Kişilik Bozuklukları tanı ve tedavisi için öncelikle Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzman doktorlarına başvurulmalıdır. Bu şekilde öncelikle psikofarmakolojik (ilaç tedavisi) bir tedavinin gerekip gerekmediğine karar verilmelidir. Diğer psikiyatrik bozukluklarda da olduğu gibi, psikiyatrik tanılarda psikofarmakolojik tedavi ile psikoterapinin birlikte yürütülmesi en etkili tedavi yoludur. Ayrıca, modern psikoterapilerden olan Şema Terapinin diğer terapi ekollerine nazaran Narsistik Kişilik Bozukluğu, Borderline Kişilik Bozukluk, Çekingen Kişilik Bozukluğu, Takıntılı Zorlantılı Kişilik Bozukluğu, (Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu), Bağımlı Kişilik Bozukluğu gibi kişilik bozukluklarında daha etkili sonuçlar verdiği görülmektedir. Şemalar, çocukluk ve ergenlik dönemi yaşantıları sonucu zihnin derinlerinde oluşan, bireyin duygu ve davranışlarında güçlü ve kalıplaşmış etkilere sahip, fark edilmesi ve değiştirilmesi güç zihinsel yapılardır. Şema Terapi, bu zihinsel yapıları bilimsel çalışmalarla tanımaya ve çözümlemeye çalışan bir terapi ekolüdür. Bireylerin yaşantıları esnasında erken dönem uyum bozucu şemaları tetiklenir ve kişi bunlarla başa çıkmak için birtakım savunma stratejilerine ve başa çıkma yollarına başvurur. Bu terapi, bireyin şemalarını tanımasına ve şemalarındaki hasarlarla uygun ve sağlıklı şekilde başa çıkmalarına yardımcı olmayı hedefler. Bu doğrultuda Şema Terapi, bireyin günlük yaşamında şemalarının etkisiyle yaşadığı pek çok duygusal ve davranışsal sorunu çözmede etkilidir.

Vera Psikolojik Danışmanlık olarak bizler, bireysel danışmanlık sürecinde Bilişsel Davranışçı Terapi, Şema Terapi, Kabul Kararlılık/Adanmışlık Terapisi ve EMDR Tekniği; çocuk ve ergen danışmanlığında Çocuk Merkezli Oyun Terapisi, Kum Tepsisi, Theraplay, Kabul Kararlılık/Adanmışlık Terapisi, Bilişsel Davranışçı Terapi ve EMDR Tekniği; evlilik ve çift danışmanlığında ise Duygu Odaklı Çift Terapisi, Kabul ve Kararlılık Temelli Çift Terapisi, Sistemik Cinsel Terapi psikoterapileri doğrultusunda hizmet vermekteyiz.

Psikoterapiler hakkında bilgi almak için tıklayınız.

Kaynak:
Amerikan Psikiyatri Birliği (2013). Ruhsal bozuklukların tanımsal ve sayımsal el kitabı (DSM-5), (Beşinci Baskı). E Köroğlu (Çev. Ed.), Ankara: Hekimler Yayın Birliği.